«Peçeli baykuş» muazzam miktarlarda fare ve sıçan yer. Bu iştahı insanlara en büyük iyiliktir. Yaklaşık olarak 43 santim uzunluğundaki kuşun o kadar garip bir görünüşü vardır ki, bazı yerlerde «maymun suratlı baykuş» diye bilinir. Ergin olanlarının sırtında gri renk üzerinde siyahla çevrili beyaz lekecikler vardır. Bu gri renkli kısımlar arasında, özellikle boynun yanlarında, pas sarısı renk görünür. Uçma tüylerinde bu pas sarısı renk gri yollarla yan yanadır. Peçe tüyleri çok zaman grimsi beyazsa da, bazen tüm olarak pas tonlu kahverengi de olabilir. Bu baykuşların başlan iri ve geniş, kanatları büyük, kuyrukları orta uzunlukta, bacakları uzun, tüyleri ipek gibi yumuşaktır. Kulak kepçesi bunlarda olağanüstü iridir. Peçelerinin yuvarlak yerine yürek biçimli olmasıyle de başka baykuşlardan ayrılırlar.
Pisboğazlığım gördüğümüz peçeli baykuşun, iyi bir avcı olmasına yardımcı tertipleri vardır. Bacaklarının veterleriyle kemikleri arasında, başka yırtıcı kuşlarda olduğu gibi, özel bir bağlantı vardır, öyle ki bacak bükülünce pençeler de otomatik olarak kıvrılmaktadır. Baykuş, bacaklarını gererek avının üstüne indikten sonra, ağırlığı, bacaklarının bükülmesine sebep olmakta, bu arada pençeleri de kıvrılarak bahtsız farenin veya sıçanın etine saplanmaktadır. Aynı tertip birçok kuşların, geceleri, tünedikleri dalı otomatik olarak kavramalarını sağlar.
Peçeli baykuş daha çok sıcak bölgeleri tercih etmekle beraber, Kuzey Avrupa ile Kuzey Asya dışında dünyanın hemen her yerinde de bulunur. Pasifik’in Fiji adaları gibi ıssız köşelerinde bile rastlanır. Bu baykuşlar ağaç kovuklarından başka, kilise kulelerinde, eski şatolarda, kalelerde, her türlü harap binada ve başka kuşlar tarafından terk edilmiş kaya aralıklarında barınırlar. Girdikleri yapıların karanlık köşelerinde gündüzleri sessiz sedasız otururlar. Yakınlarında kilise çanlarının çalınması veya yanlarından güvercinlerin gelip geçmesi onları rahatsız etmez.İnsanlara ve faaliyetlerine de güvercinlere olduğu kadar alışmışlardır. Uykuları gayet hafiftir. İnsanın, fark ettirmeden bu baykuşun yanma sokulmasının imkânı yoktur. Peçeli baykuşların, en ufak bir tehlike karşısında derhal uçarak uzaklaşmaları, gün ışığında da iyi görebildiklerini gösterir. Karanlık bastırırken, sığındıkları binayı, iyi bildikleri ve gündüz vakti de kolayca bulabildikleri bir delikten terk eder ve toprağın hemen yukarısında hayalet kadar sessiz uçarlar. Bu arada salıverdikleri çığlıklar kuş seslerinin en çirkini olarak tarif edilmiştir. Geceleyin köy yollarında, hiç ürkmedikleri insanların başının etrafında gölge gibi uçmaları pek çok kişiyi korkutur.
Küçükken yakalanıp kafes içinde beslenen peçeli baykuşlar kolay evcilleşirler, ellenmelerine ve elde taşınmalarına müsaade ederler, hatta sahiplerinin evine girip çıkmaya alışırlar. Peçeli baykuş insanlara en faydalı kuşların arasında yer aldığına göre, mutlaka korunması lâzımdır. Almanya’nın Holstein bölgesindeki köylüleri bunu çok iyi anladıklarından ambarlarının veya evlerinin damında peçeli baykuşun girip çıkması ve yapıdaki sıçanları yok etmesi için mutlaka bir delik bırakırlar. Buna karşılık baza ülkeler halkının bu baykuşlar karşısındaki tutumu buna taban tabana zıttır. Böyleleri için peçeli baykuş uğursuz bir kuştur, bir eve girip çıkması ya da pervazlarından birine konması, ev halkından bir kişinin mutlaka öleceği anlamına gelir.
Baykuş geceleri faal bulunduğuna ve yırtıcı bir kuş olduğuna göre, tüylerinin parlak renkli olmaması gerekir ve değildir de. Buna kargılık tüylerinde aynı rengin çeşitli tonlarına ve gayet çetrefil desenlere rastlanır. Baykuşun gözleri de gece hayatına ve gece avcılığının şartlarına uymuştur. Baykuş gözleri bir kere çok iridir, bu sayede, geceleyin var olan pek zayjtf ışıktan azamî derecede faydalanır.
Baykuşlar bundan başka, her iki gözlerinin de yüzlerinin önünde olup ileriye bakması bakımından kuşların çoğunluğundan ayrılırlar. Öbür kuşlar bir cisme bir defada yalnız bir tek gözleriyle bakabilirleri Baykuşların, işitme duygulan da başka kuşlara kıyasla avantajlıdır. Gerçek dış kulak hiç bir kuşta yoksa da, baykuşların kulak deliklerini çeviren tüyler ince ve kılınışıdır, bu tertibin ise, ses dalgalarının kulağa girmelerini kolaylaştırması mümkündür. Bazı baykuşlarda kulak deliklerinin başka kuşlardakinden iri olduğu da görül müştür.
Baykuşun kanatları enli ve uzun, kuyruğu çok kere kısadır. Gagası kökünden itibaren kuvvetli kancalıdır. Pençelerine kadar tüylü bacakları orta uzunlukta, pençeleri iri, uzun, kuvvetli kavisli ve olağanüstü sivridir.
Birçok yırtıcı kuşlarda olduğu gibi, baykuşlarda da dişi erkeğinden büyüktür. Birçok baykuş türleri ağaç kovuklarında, başkaları kaya aralıklarında, terk edilmiş evlerde, çeşitli memelilerin inlerinde, hatta doğanlarla kargalar tarafından terk edilmiş yuvalarda yumurtlarlar. Sayısı, türüne göre 2 ile 10 arasında oynayan beyaz yumurtalar, kuşların coğunluğunkinden yuvarlaktır. Bu tertip, kuluçkada oturan kuşun onları, ağaç kovuğu gibi dar köşelerde evirip çevirmesini mümkün kılar. Bazı baykuşlar bir kartalın yuvasına sahip çıkacak derecede kavgacıdırlar. Yavru baykuşlar havla örtülüdürler ve muazzam iştahlarına rağmen gayet ağır olgunlaşırlar.
Akıl sembolü sayılan baykuş zeka bakımından birçok gündüz-yırtıcılardan geridir. Bütün baykuşlar ürkektir, fakat ihtiyatlı değildir, dostlarını tanımayı ender olarak öğrenirler ve bütün yabancılara karşı düşman gibi davranırlar. Daima hiddetli ve gaddardırlar. Kendi türlerinden kuşlarla iyi geçinirlerse de, bazen pisboğazlığa kapılırlar, bu sırada, yıllardır bir arada yaşayan iki baykuştan biri hayat arkadaşını tereddütsüzce parçalayıp yiyebilir. Aynı yuvada büyüyen kardeşlerin dahi bazen boğuştuğu ve kuvvetlinin zayıfı öldürüp yediği olur.
220 türü bilinen baykuşlar, bütün kıtalara yayılmışlardır: Kutup bölgelerinden ekvatora, deniz seviyesinden 5 000 metrelik yükseklere kadar her yerde yaşarlar. Ormanları tercih ederlerse de, bozkırlardan, çöllerden, çıplak dağlardan ve kalabalık şehirlerden de eksik olmazlar. Avrupa ile Asya’nın çok kuzeylerinin baykuşları gerçek anlamda göcücü değillerse de, kar yağışlarında yurtlarını bırakarak daha güneylere inerler.
Tabiat bilginleri, baykuşları çok kere gerçek baykuşlar (
0 yorum:
Yorum Gönder